Co to znaczy VUCA?
VUCA, termin który już chyba każdemu obił się o uszy. Choć został ukuty na potrzeby amerykańskiej armii kilkadziesiąt lat temu, wydaje się dobrze pasować także do świata biznesu. Zwłaszcza w tej chwili (bez względu na to, kiedy to czytasz)!
Opisuje cechy otoczenia – a w dłuższej perspektywie pomaga obrać skuteczny, dopasowany do dynamicznego otoczenia tryb działania.
VUCA to akronim, czyli skrót składający się z pierwszych liter wyrazów w języku angielskim:
V = Volatility. Zmienność.
Otoczenie szybko się zmienia, to co było aktualne wczoraj, jest wypierane przez coś innego, co jest aktualne dzisiaj – informacje, technologie, a nawet warunki biznesowe, systemy prawne, zasady. Trudno o poczucie stabilności.
U = Uncertainty. Niepewność.
Skąd wiedzieć, co stanie się jutro? Jak dobrze planować? Jak przewidzieć wszystkie scenariusze wydarzeń? Planowanie staje się bardzo niepewne i stąd, krótkookresowe. Trudno przewidzieć niespodziewane zdarzenia. Trudno o pewność. Pewne jest za to stwierdzenie: Jeśli chcesz być czegoś na 100% pewny, będziesz na 100% spóźniony.
C = Complexity. Złożoność.
Czynników wpływających na daną sytuację jest tak wiele. Trudno wyodrębnić jeden, który da określony skutek. Nie działają zwyczajne proste sekwencje przyczynowo-skutkowe. Złożony i rozległy jest obszar informacji, trudno zdecydować której informacji lub nawet jakiemu źródłu informacji przeznaczyć najwięcej uwagi. Które informacje odrzucić jako fake newsy. Nie jest to wszystko proste. Działanie na międzynarodowych rynkach, gdzie na każdym panują inne regulacje, kultura, języki, zasady, jest przykładem takiej właśnie złożoności.
A = Ambiguity. Niejednocznaczność
Ta sama informacja może być zinterpretowana różnie przez różne osoby. Prawdopodobieństwo błędnego zinterpretowania sytuacji jest znaczne. Trudno o jednoznaczność.
VUCA po polsku
Fajnie że istnieje nasz polski skrót na VUCA: SPAM!
SPAM to
- Szybkozmienność
- Płynność
- Arcyzłożoność
- Mętność
Obawiam się jednak, że na co dzień mamy tak dużo spamu, że propozycja Wiesława Grabowskiego nie przyjmie się w biznesie.
Skąd się wzięło VUCA?
Akronim został ukuty przez uczelnię wojskową United States Army War College, a w popularnym przekonaniu po prostu przez armię amerykańską jako element koncepcji działania w obliczu zmian wywołanych przewidywanym rozpadem Związku Radzieckiego. To był rok 1987.
W kolejnych dziesięcioleciach stopniowo przedostawał się poza terminologię wojskową do innych dziedzin.
Termin VUCA największy sukces odniósł w biznesie.
Od siedmiu, dziesięciu lat spotykam się z VUCA w biznesie. Najpierw wydawał się nieco nadmierny. Gdy pierwszy raz zobaczyłam gościa konferencji prezentującego zamaskowanych żołnierzy przedzierających się przez przeszkody, pomyślałam – Co? To chyba nadmiar fantazji!
Minęło kilka lat i teraz wszyscy mówią „VUCA”. Odbieram go jako skrót myślowy, wymówkę, czasami wyraz cierpienia że żyjemy w trudnych czasach. Bo zmiennych, bo trudno planować.
Czy lata 90-te były bardziej stabilne i przewidywalne niż obecne? Trudno powiedzieć. Ośmielam się nawet wątpić! Ale to co było, już nas nie grzeje. Dlatego COVID robi nam VUCA, dlatego wojna w Ukrainie robi nam VUCA. Sprawiają, że w naszych oczach świat jest VUCA.
Czy VUCA robi nam dobrze?
Zastanawiam się, czy VUCA robi dobrą robotę. Pozwala się porozumiewać, szybko uzyskać obopólną zgodę że „teraz potrzebne są inne sposoby działania”. W pozytywnym wydaniu, pozwala postawić na elastyczność, zwinność, akceptuje różnorodność i daje mentalne zielone światło do stawienia czoła jej całemu jej skomplikowaniu.
Ale czy jako ludzie cieszymy się ze skomplikowanego świata? Czy może raczej jego nieprzewidywalność, złożoność wywołują w nas lęk?
Może tym bardziej staramy się trzymać „tych jedynych pewników”, otwierając drzwi fundamentalizmowi, ksenofobii i podporządkowaniu domniemanym autorytetom?
Chętnie podejmę z Wami dyskusję na ten temat.
Jak żyć w świecie VUCA?
Dobra wiadomość jest taka, że hasło VUCA może być też triggerem do generowania rozwiązań. Dzięki postrzeganiu otoczenia jako VUCA, jako ludzkość (a przynajmniej jako biznes) zabraliśmy się także za generowanie odpowiednich podejść, strategii i rozwiązań.
Zebrałam dla Was kilka wskazówek jak działać w świecie VUCA:
Agile. Działaj zwinnie
Koncepcja agile polega na zwinności, szybkim reagowaniu na otoczenie, byciu w kontakcie, pracy zespołowej szybkim wytwarzaniu najbardziej niezbędnych elementów. Fajnie widzieć, jak podejście agile wychodzi poza sferę IT i przedostaje się do innych obszarów i sektorów biznesowych, nawet do świata bankowości.
Human Centered Leadership. Przywództwo zorientowane na człowieka.
Skoro systemy są zawodne, jedynym pewnym elementem układanki staje się człowiek… Z całym jego wachlarzem doświadczeń, kompetencji, ale także emocji i doznań. Zapraszamy do pracy całego człowieka, a najlepszym sposobem zarządzania staje się bycie w kontakcie, szacunek i empatia. Obejmuje to regularne rozmowy 1:1, coachingowy styl przywództwa, komunikowanie wedle zasad Porozumienia bez Przemocy.
Diversity & Inclusion. Różnorodność i włączenie.
A także Equity (Równość) i Belonging (Przynależność). W nieznanymi wyzwaniami najlepiej radzą sobie zespoły, których kompetencje i sposób działania cechują się różnorodnością. Jest to zresztą także jeden z elementów agile. Włączenie różnorodności do strategii firmy oznacza otwarcie na rozmaitość, ale przede wszystkim ponownie stawia akcent na umiejętności komunikowania się z ludźmi i tzw. growth mindset. Tryb mentalny nastawiony na rozwój, w którym z założenia odmienność jest źródłem inspiracji… a nie źródłem konfliktu i frustracji.
Zaczynaj od dlaczego
Tytuł bestsellera Simona Sineka to także wskazówka, jak działać w niestabilnym świecie. Zrozumienie, zakomunikowanie co jest naszym wspólnym celem, a nawet naszą wspólną wizją, pozwala zaistnieć rozmaitym ścieżkom dojścia do tej wizji. Zrozumienie i elastyczność stają się ważniejsze niż przestrzeganie procedur. A poza tym, kto nie lubi rozumieć, PO CO robi się jakąś rzecz?
Elastyczne systemy zatrudnienia, work life fit, praca zdalna
Zwiększona mobilność, zoptymalizowany onboarding, uproszczone procedury, rozwój kompetencji ludzi, inwestycje w technologie, budowanie kompetencji międzykulturowej – pozwalają reagować na dynamiczne zmiany w intensywności projektów, w złożonym, często wielonarodowym środowisku. Inwestowanie w elastyczność wydaje się bardziej uzasadnione niż tworzenie wyspecjalizowanych, ale mało elastycznych zespołów.
Wszystko to nie tylko znajdziecie w każdym materiale na portalu O Krok Do Przodu 👍🤩, lecz także w koncepcji VUCA Prime, opracowanej przez Boba Johansena z Institute for the Future jako odpowiedź na Świat VUCA.
Co to jest VUCA Prime?
„VUCA” opisuje otoczenie, w którym funkcjonujemy. VUCA Prime sprytnie używa tych samych liter, aby wskazać strategię reagowania na VUCA (bo przeciwdziałać się chyba nie da…?). Przyjrzyjmy się więc elementom składającym się na VUCA Prime:
Vision. Wizja.
Wyznaczanie sensu, kierunku, jest bezpośrednio związane z wymienionym wyżej zaczynaniem od Dlaczego. Pozwala na dynamiczną zmianę sposobu działania bez tracenia z oczu celu i sensu przedsięwzięcia. Sprawdzi się w całym spektrum działania, od prostych projektów poczynając, na strategii firmy kończąc.
Understanding. Zrozumienie.
Im lepiej będziemy rozumieć otaczający nas świat, tym sensowniej będziemy potrafili dokonywać wyborów i określać kierunki działania. Dlatego nieodzowny staje się bliski kontakt – z klientem, z tzw. stakeholderami, ale także z każdym członkiem załogi. Znajdujemy się w obszarze Human Centered Leadership i zrozumieniu, że przywództwo to seria rozmów. Niezbędne są tutaj – zresztą nie tylko dla liderów, ale też dla każdego członka zespołu – kompetencje komunikacyjne i umiejętność zadawania dobrych pytań. Na poziomie organizacji warto zadbać o kanały komunikacyjne: im łatwiej i sprawniej będzie płynąć informacja, tym lepsze zarządzanie.
Clarity. Jasność.
Proste procedury, jasne wytyczne, klarowne elementy z których może składać się cała układanka, jaką tworzy organizacja, stają się oparciem w reakcji na złożoność otoczenia. Jasny system zarządzania. Transparentny i explicite wyrażony sposób podejmowania decyzji w organizacji. Jasny prosty cel. Jeśli czytaliście Stanisława Lema „Niezwyciężony”, rozumiecie, jak nieprzemożna siła powstaje dzięki połączeniu najprostszych elementów. Polecam także jako audiobook Audioteki 👍
Agility. Zwinność.
Pisałam o tym wyżej, teraz dodam jeszcze otwartość na eksperymentowanie. Wymaga to nie tylko zwinności, lecz także bezpieczeństwa psychologicznego (psychological safety). Tylko jeśli popełnianie błędów jest ok i służy uczeniu się na przyszłość, organizacja jest w stanie zwinnie podążać do przodu. jedna z metod, które wspierają właśnie takie uczenie się dzięki doświadczeniom innych, to Action Learning.
Chińskie przekleństwo mówi: Oby przyszło Ci żyć w ciekawych czasach! Czy świat teraz jest bardziej, mniej, czy tak samo VUCA jak kiedy zaczynałaś swoją pracę w biznesie?
Zmienne jest trudne, ale ciekawe. Zapraszam do innych materiałów na portalu:
- Cztery pokoje zmiany. Jak pomóc Twoim ludziom przejść zmianę szybciej i efektywniej 🎧 podcast
- Empatia jest dla silnych liderów 🎧 podcast
- Dlaczego ETTA pokochała pracę online i nie chce z niej zrezygnować 🎧 podcast
- Diversity & Inclusion – jak robić to strategicznie? 🎧 podcast
Niczego w życiu nie należy się bać, należy to tylko zrozumieć – to powiedziała wielka kobieta naszej polskiej i światowej nauki, Maria Skłodowska Curie. Ten materiał przygotowałam dla Was, żebyście podobnie jak ja zrozumieli naturę VUCA i tym samym byli lepiej gotowi na to, by się z nią zmierzyć.
W mojej pracy eksperta i konsultanta robię dokładnie to: pokazuję i wyjaśniam. Także nasz zespół trenerów i konsultantów ETTA skupia się na wspieraniu liderów i zespołów w zrozumieniu mechanizmów mających miejsce w biznesie i w zespole. W największym jednak stopniu pracujemy z liderami nad rozwojem ich kompetencji – wszystkich, o których w tym artykule była mowa. Fajnie jest czuć, że firma ETTA biegnie tak szybko jak VUCA. Pomagamy liderom i zespołom odnaleźć się i skutecznie działać w międzykulturowej rzeczywistości, wirtualnej współpracy i globalnych organizacjach. Jeśli to coś, co przyda się także u Was, zapraszam do ETTA Leadership & Culture. Pracujemy zdalnie na cały świat, prowadząc sesje po polsku, angielsku i w kilku innych językach.
Photo by Jean Gerber on Unsplash
Skomentuj artykuł