Od trenera międzykulturowego oczekiwałabym trzech elementów kompetencji:
- wiedzy
- umiejętności
- oraz życiowego doświadczenia
W tym artykule znajdziesz wskazówki, jak konkretnie możesz rozwijać każdy z nich, żeby przygotować się do zawodu Trenera Międzykulturowego.
Prawdziwy #1 to Twoja postawa!
Na pierwszym miejscu, zanim spojrzymy nawet na trzy elementy wymienione powyżej, zbadajmy jaka kieruje Tobą postawa.
Czy jest to postawa pełna zaciekawienia wobec różnorodności i odmienności kulturowej?
Jeśli miałbyś zamiar zostać trenerem międzykulturowym po to, żeby udowadniać, jak jedne kultury są lepsze od innych, to zdecydowanie chybiony kierunek. W treningu międzykulturowym uczymy się i innych (we learn and teach) szacunku do inności i zachęcamy do podejmowania wysiłku w celu zrozumienia, na czym polegają i skąd się biorą różnice w zachowaniu czy preferencjach ludzi z innych kręgów kulturowych. Wszystko to opiera się na podstawowym założeniu, że ludzie działają z pozytywną intencją – a nie znając w pełni sposobów zachowania w innej kulturze możemy po prostu źle odczytać przekaz.
Trening międzykulturowy opiera się na podstawowym założeniu, że ludzie działają z pozytywną intencją
Wiedza: Co wie trener międzykulturowy?
Przede wszystkim, trener międzykulturowy MA wiedzę. Nie zasłyszaną gdzieś od kogoś, nie przeczytaną w kolorowym magazynie, lecz porządną wiedzę międzykulturową, opartą przynajmniej na najbardziej znanych badaniach z obszaru komunikacji międzykulturowej.
Lista lektur dla trenera międzykulturowego to co najmniej:
- wymienione tutaj tytuły autorstwa Hofstede, Trompenaarsa, Erin Meyer,
- co to jest kompetencja międzykulturowa, model rozwoju wrażliwości międzykulturowej DMIS Bennetta
- literatura nt zjawisk społecznych takich jak stereotypy, uprzedzenia, wykluczenie, zjawisko kozła ofiarnego i inne zjawiska społeczne, w szczególności społeczne zjawiska międzygrupowe. Osobiście uważam, że w treningu międzykulturowym znajduje zastosowanie cały obszar socjologii i psychologii społecznej.
- literatura nt konkretnych kultur i krajów, w których zamierzasz się specjalizować, w tym dane faktograficzne (z obszaru geografii, gospodarki, historii) na temat tych krajów.
W każdego rodzaju zawodzie, gdzie mamy przekazywać wiedzę, uczyć innych ludzi czegoś opartego na wiedzy, fajnie jest jeśli ta wiedza jest ugruntowana, oparta na nauce, zweryfikowana. Docieraj do źródeł, pytaj, czytaj… i sprawdzaj.
Jeśli jako trener międzykulturowy zamierzasz pracować dla biznesu, do powyższej listy dorzuciłabym wiedzę z obszaru zarządzania firmą i budowania relacji z Klientem. Jeśli chcesz szkolić liderów, potrzebujesz dokształcić się w zakresie zarządzania ludźmi i przywództwa. To proste: komunikacja międzykulturowa nie odbywa się w zawieszeniu, tylko zawsze w jakimś kontekście. Chcesz pracować z dziećmi i młodzieżą? Poznaj obszar psychologii dziecka i psychologii wychowania oraz pedagogiki.
Umiejętności: Co potrafi trener międzykulturowy?
Jako trener przede wszystkim potrafisz… uczyć.
Potrafisz zaprojektować proces edukacyjny oparty na cyklu Kolba, potrafisz przeprowadzić ćwiczenie, symulację, zadanie i następnie poprowadzić dyskusję na jego temat i spowodować, żeby członkowie grupy zauważyli i nazwali określone elementy swojego doświadczenia i wyciągnęli z tego doświadczenia odpowiednie wnioski.
Potrafisz zareagować na głos wątpliwości, krytyki.
Potrafisz zareagować na różnicę zdań. Licz się z tym, że w treningu międzykulturowym często napotkasz postawę ksenofobiczną – jako trener potrzebujesz umieć sobie z tym poradzić i zabrać „ksenofoba”, najczęściej nieumyślnego, w stronę zwiększenia kompetencji międzykulturowej.
Potrafisz odpowiednio zarządzać swoim ciałem, stać, emitować głos.
Potrafisz wzbudzać zaufanie swoją postawą i sposobem zachowania, utrzymywać odpowiedni kontakt wzrokowy. Potrafisz użyć dystansu fizycznego i postawy do sterowania uwagą grupy. Rozumiesz, że ciało jest zaledwie narzędziem w Twojej trenerskiej pracy.
Tak jak widzisz, wszystkie te elementy obejmują zwykłą pracę trenera, na przykład trenera biznesu. Dlatego jeśli obszar szkoleń jest Ci dotychczas w ogóle nie za bardzo znany, być może prowadziłaś szkolenia ale nie jest to ugruntowane usystematyzowaną wiedzą nt procesów uczenia, rekomendowałabym uczestnictwo w porządnej szkole trenerów. Zwykle polecam Szkołę Trenerów Wszechnicy UJ, Akademię Trenerów SET lub kursy Matrika. Może są też inne bardzo przyzwoite szkoły trenerów, ale nie miałam okazji ich poznać – te trzy albo znam albo też widziałam, co nauczyli się ich absolwenci, widziałam „stan przed” i „stan po” szkole i porównanie to było bardzo zadowalające 😀 Znam szereg osób, które ewidentnie mają talent trenerski, ale nie mają za sobą porządnego przygotowania ze szkoły trenerów – i to nieogarnięcie widać.
Trener międzykulturowy uczy się cale życie.
Prawdopodobnie przez całą swoją karierę będziesz miała okazję poznawać nowe fakty na temat poszczególnych krajów, kultur i języków, poznawać nowe badania naukowe, zbierać doświadczenia z kontaktu i pracy z osobami z różnych kultur. Jeśli fascynujesz się tym obszarem, Twoja praca trenera międzykulturowego będzie dla Ciebie nieustannie ciekawa i stymulująca!
Tak samo jak zbierać dane „zewnętrzne”, potrzebujesz ćwiczyć się w obserwowaniu samej siebie, identyfikacji jakie pobudki Tobą kierowały w danej sytuacji, jakie przekonanie wyzwoliło dane zachowanie i jakie uruchomiło to w Tobie samej mechanizmy.
Im więcej będziesz wiedzieć o sobie, tym więcej i tym lepiej będziesz w stanie pomóc innym ludziom zrozumieć siebie samych.
W pewnym sensie, zrozumienie ludzi z innych kultur zaczyna się od zrozumienia samego siebie, bo to w naszych własnych głowach powstają przekonania, interpretacje i oceny 🙂
Doświadczenie – czy może je mieć początkujący trener międzykulturowy?
Oczywiście że tak. Doświadczenie jest potrzebne, ono weryfikuje Twoją wiedzę i umiejętności do zastosowania w konkretnym kontekście. Jestem też pewna, że masz już doświadczenie. Być może studiowałaś lub pracowałaś za granicą. Może mieszkałeś w innym kraju w trakcie Twojego dorosłego życia lub w czasie Twojego dzieciństwa. Być może znasz wielu obcokrajowców – coś przecież przyciąga Cię do fachu trenera międzykulturowego 😉 Być może byłeś członkiem jakiegoś stowarzyszenia, działasz społecznie, być może pracowałaś zawodowo w kontakcie z obcokrajowcami, być może Twój korporacyjny szef był obcokrajowcem.
Użyj wszystko co masz jako bazy do budowania swojej kompetencji w zawodzie trenera międzykulturowego.
Gdy rekrutuję nowych trenerów międzykulturowych do ETTA, bardzo ważne jest dla mnie odpowiednie osadzenie przyszłego trenera w kontekście potrzeb i realiów Klienta. ETTA pracuje dla Klientów biznesowych, głównie korporacyjnych. Jest moim oczekiwaniem, że współpracujący z nami trener będzie faktycznie znał te realia.
Najłatwiejsza moim zdaniem ścieżka to: do tej pory pracowałaś w biznesie w innej roli, teraz chcesz zacząć pracować dla biznesu w roli trenera międzykulturowego. Zwróć uwagę, że inne wyzwania mają właściciele small biznesów, którzy zajmują się importem i eksportem towarów i próbują znaleźć nowych zagranicznych kontrahentów, a inne wyzwania mają członkowie międzynarodowych zespołów z Shared Service Centers, centrów usług wspólnych. Jeśli masz wyposażenie akademickie, buduj swoją ścieżkę przede wszystkim w tym obszarze, stopniowo rozbudowując ją w nowe kierunki – być może dla Ciebie ciekawym basenem Klientów będą Klienci instytucjonalni, gdzie Twój doktorat będzie dodatkowo umacniał Twój wizerunek eksperta? Kieruj się tam, gdzie możesz dać największą wartość.
Jak zacząć pracować jako trener międzykulturowy?
Przede wszystkim, daj sobie czas. Start small, ale działaj cały czas. Zacznij od środowiska, które już Cię zna i Ci sprzyja. Poprowadź najpierw krótkie formy: może 1-2 godzinny warsztat zamiast pełnego dnia szkoleniowego. Ucz się gdzie możesz, podglądaj bardziej doświadczonych. Dawaj dużo od siebie, niech ludzie nauczą się kojarzyć Cię z tematyką międzykulturową.
A czy wiesz, że Alicja prowadzi szkolenia międzykulturowe? Byłam ostatnio u niej na takim fajnym warsztacie.
– takie rozmowy chcesz spowodować. Dziel się swoją wiedzą. Śmiało korzystaj z możliwości, jakie dają wirtualne kanały i poprowadź webinar lub facebook live’a w Twoim nowym międzykulturowym obszarze 🙂
Od czego zaczniesz? Napisz w komentarzu 🙂
Materiały na portalu, po które możesz mieć chęć sięgnąć, to
- artykuły i podcasty z cyklu „Poprzez kultury” – gdy klikniesz w link, wyświetli Ci się cała lista
- podcast Kompetencja międzykulturowa
- podcast Szkolenia międzykulturowe
- z wymiarów kultury, podcast Dystans władzy
- podcasty na temat konkretnych krajów i kultur, np. Współpraca z Brytyjczykami, Holendrami, Meksykanami.
Photo by Element5 Digital on Unsplash
Od jakiegoś czasu zastanawiam się co chciałabym robić w życiu. Zaczęłam studiować psychologię w biznesie, ale nie wiedziałam jak ją połączyć z moją miłością do języków i innych kultur a teraz już wiem.
Dziękuję za to!
Pozdrawiam,
Kamila
Ponoć w tematy międzykulturowe i międzynarodowe idą osoby, które prowadzi tam ciekawość życia i chęć uczenia się. Taki dodatkowy poziom w rozwoju! Ja z pewnością uczę się cały czas 🙂 Cieszę się, że i Ty widzisz dla siebie ciekawy kierunek! 🙂