Z pewnością usłyszałeś już, co jako menedżer powinieneś robić a co nie, jak powinieneś kształtować relacje ze swoimi podwładnymi, jak się do nich zwracać, jak budować swój autorytet. Rozczaruję Cię: spora część wskazówek, które otrzymałeś, może nie sprawdzić się w zarządzaniu pracownikami z innej kultury! Dziś przeczytasz o tym, jak dystans władzy wpływa na wyobrażenie, co to znaczy i jak się zachowuje „dobry menadżer”.
Dystans władzy w Twojej firmie
Żeby poczuć smak formatu przywództwa w różnych krajach, odpowiedz najpierw na kilka pytań:
-
Czy z Twojego doświadczenia wynika, że podwładni często obawiają się sprzeciwić przełożonemu?
Bardzo rzadko – 1 – – 2 – – 3 – – 4 – – 5 – Bardzo często
-
Jak określiłabyś w praktyce styl podejmowania decyzji, charakterystyczny dla Twojego przełożonego?
Szef konsultuje się z nami zanim podejmie decyzje – 1 – – 2 – – 3 – – 4 – – 5 – Szef podejmuje decyzje sam
-
Jak opisałbyś relację pomiędzy przełożonym a podwładnymi w Waszej firmie?
Wszyscy jesteśmy od siebie współzależni. – 1 – – 2 – – 3 – – 4 – – 5 – Jesteśmy zależni od przełożonego i jego decyzji
Czujesz już, po jakim wymiarze się poruszamy? Okazuje się, że odpowiedzi na te pytania w różnych kulturach będą oscylowały wokół określonych punktów ciężkości i że te punkty ciężkości będą inne dla Holandii, a inne dla Włoch. Stopień, w jakim w danej kulturze akceptowane są nierówności pomiędzy poszczególnymi szczeblami w organizacji, nazywamy za Geertem Hofstede DYSTANSEM WŁADZY.
Dystans władzy to zakres oczekiwań i akceptacji da nierównego rozkładu władzy, wyrażany przez mniej wpływowych (podwładnych) członków instytucji lub organizacji.
Dystans władzy w różnych krajach
Gdybyśmy mieli przedstawić wyniki dla poszczególnych krajów świata, wyglądałoby to mniej więcej tak:
[mapa ze strony https://GeertHofstede.com ]
Pola jasne to kraje o niskim dystansie władzy; im ciemniej tym wyższy wskaźnik dystansu władzy (Power Distance Index, PDI).
Konsekwencje dla lidera
Jakie z tego konsekwencje dla lidera i jego zespołu? Jakiego lidera potrzebuje zespół w Hiszpanii, a jakiego w Szwecji? Czego lider oczekuje od członków swojego zespołu? Co to znaczy być dobrym podwładnym? Gdybyśmy mieli to przedstawić na zasadzie krańców skali, wyglądałoby to tak:
Niski dystans władzy | Wysoki dystans władzy |
Wysoka pozycja w jednej sferze nie powinna pociągać za sobą awansu w innej | Nierówności są naturalnym stanem rzeczy |
Jak wygląda zależność między liderem a podwładnymi?
Lider i podwładni są od siebie współzależni | Podwładni są jednostronnie zależni od lidera |
Czy konsultować z zespołem moje decyzje?
Koniecznie konsultuj decyzje z członkami zespołu. Gdy zabiorą głos w podejmowaniu decyzji, będą chętniej je realizować. | Po to jesteś menedżerem żebyś sam podjął decyzje. Zakomunikuj je podwładnym. Mają je wykonać bez szemrania. |
Co to znaczy „oddany pracownik”?
Jeśli coś jest nie-ok z moją decyzją, oddany pracownik na pewno mi o tym powie. | Oddany pracownik wykona moje polecenie najlepiej jak potrafi. |
Jak wygląda komunikacja między szefem a podwładnymi?
Do przełożonych jest łatwy dostęp, dane kontaktowe są znane i dostępne dla pracowników, szef siedzi w tej samej lub podobnej przestrzeni co podwładni, dążymy do bezpośredniego kontaktu | Szef to człowiek innej kategorii, podwładni nie zwracają się bezpośrednio do przełożonego; komunikacja jest inicjowana przez przełożonego; „Powiem jak szef coś zapyta”. „To Pani to może powiedzieć szefowi a nie ja”. Dostęp do przełożonych może być utrudniony, np. trzeba przedrzeć się przez gabinet sekretarki, niejawny jest numer telefonu dyrektora |
Skąd szef wie, co się dzieje?
Dużo bieżącego kontaktu, mało kontroli | Mało kontaktu, dużo kontroli |
Czy podwładny może otwarcie wyrażać sprzeciw?
Oczywiście, jest to naturalny sposób współpracy z liderem. Jak się nie zgadzasz z czymś to powiedz, rozpracujemy to. Autorytet lidera bierze się z jego umiejętności, między innymi także umiejętności reagowania na odmienne opinie. | W żadnym wypadku, sprzeciw byłby bardzo negatywnie przyjęty, jako podważający autorytet lidera. Jak chcesz się wystawić na widelec to się sprzeciwiaj. Sprzeciw wyraża się w sposób niebezpośredni. Autorytet lidera bierze się ze stanowiska jakie zajmuje. Im wyższa pozycja, tym wyższy autorytet. |
Ile zarabiamy?
Wprawdzie istnieją różnice między wynagrodzeniem i pakietem świadczeń lidera i podwładnych, ale nie są znaczne, na pierwszy rzut oka nawet ich często nie widać. | Bardzo jasno widać, kto jest liderem a kto nie. Lider ma liczne przywileje, do których nie mają dostępu podwładni. Po to się jest liderem żeby mieć…! (samochód służbowy, gwarantowane miejsce parkingowe, własny gabinet odpowiednio wyposażony, asystentkę, osobne miejsca na stołówce, itd.) |
Jak wyglądają struktury organizacyjne?
Struktury organizacyjne są względnie płaskie, hierarchia i podział ról powodowane są przez względy praktyczne, role mogą się w każdej chwili zmienić, „menedżerem się bywa”, dzisiejszy podwładny jutro może stać się przełożonym | Silna tendencja do centralizacji władzy, centrala decyduje, oddziały muszą się dostosować; silnie rozbudowany nadzór; „dyrektorem się jest”, starsi przełożeni cieszą się dużym szacunkiem |
Po godzinach…
Lider jest osobą prywatną | Dyrektor pozostaje dyrektorem także gdy spotkasz go na ulicy. Koniecznie się ukłoń i powiedz „Dzień dobry, Panie Dyrektorze” |
Gdy szef kupuje drogi samochód
Ta sytuacja budzi zakłopotanie, że co on chce niby tym pokazać? | Pracownicy mogą się przechwalać: Mój szef jeździ mercedesem, a Twój tylko fordem! (lub na odwrót) |
Jak wyglądają relacje produkcja – administracja?
Robotnicy są zwykle dobrze wyszkoleni, a ich praca może mieć wyższy status niż praca administracyjna | Pracownicy niewykwalifikowani mają dużo niższy status niż pracownicy administracyjni |
MBO = Management by Objectives, Zarządzanie przez cele
Jest normalną praktyką lidera | Jest bardzo trudne, bo zakłada wspólne ustalanie i negocjowanie celów, a z szefem przecież się nie dyskutuje |
Skąd takie różnice między kulturami?
Możecie zastanawiać się, skąd biorą się takie różnice w podejściu do lidera, przywództwa i zarządzania. Skoro kultura to coś, co nabywamy już od pierwszych momentów naszego życia, spójrzmy na nasze młode lata 🙂
Jak to jest z dziećmi w tych kulturach?
Od dzieci oczekuje się samodzielności i niezależnego myślenia | Od dzieci oczekuje się uległości, posłuszeństwa i okazywania szacunku starszym |
Co dzieci dostają w zamian?
Dzieci traktowane są na równi z dorosłymi, dostają zachętę do podejmowania prób i uczenia się na błędach | Rodzice obdarzają dzieci troską i ciepłem, nawet jeśli opiekuńczość może hamować podejmowanie prób niezależnego poznawania świata |
Jak wyglądają relacje z nauczycielami?
Uczniowie swobodnie zabierają głos w klasie, są zachęcani do zadawania pytań gdy czegoś nie rozumieją, uczeń może nie zgadzać się z nauczycielami i wyrażać opinie krytyczne; jakość nauczania zależy głównie od uczniów.
Jak ci zależy to się nauczysz. |
Nauczyciele są traktowani z szacunkiem, uczniowie mogą zabierać głos gdy są o to proszeni, w klasie ma panować porządek; o niestosownym zachowaniu ucznia są informowani rodzice i oczekuje się od nich przywołania dziecka do porządku.
Jak masz dobrego nauczyciela to Cię nauczy. |
Dystans władzy w gronie specjalistów
Co jeszcze jest ciekawe? W badaniach Hofstede pojawiła się też inna ciekawa prawidłowość: niezależnie od kraju, im niższe wykształcenie mieli badani, tym większy dystans władzy był przez nich akceptowany. To w praktyce oznacza, że jeśli zarządzasz produkcją i kierujesz pracą osób z wykształceniem podstawowym i średnim, mogą od Ciebie w większym stopniu oczekiwać stylu autorytarnego i „twardej ręki”. Szef to szef, szef wie, a Twoją rolą jest mówić ludziom co mają robić. Tak promowana w wielu zakładach produkcyjnych proaktywność i innowacyjność natrafiają tutaj na spore bariery; jest sztuką umieć te postawy odpowiednio uruchomić.
Z kolei w grupie specjalistów i konsultantów z różnych krajów dystans władzy wypada szczególnie nisko. To oznacza, że jeśli zarządzasz zespołem specjalistów, będą od Ciebie oczekiwali niezależności i możliwości zabrania głosu przy podejmowaniu decyzji, będą też bardziej skłonni do otwartego zakwestionowania decyzji, z którymi się nie zgadzają.
Fajnie! To pokazuje nam, że chociaż dla poszczególnych kultur krajów środki ciężkości dystansu władzy mogą być różne, jest też coś co nas łączy. Dwóch specjalistów z różnych kultur może oczekiwać ogólnie bardziej podobnego stylu zarządzania niż konsultant i operator maszyny pochodzący z tej samej kultury. Dla Ciebie jako lidera oznacza to, że poruszanie się pomiędzy kulturami może w pewnym sensie być łatwiejsze niż przeskakiwanie pomiędzy różnymi branżami i kulturami organizacyjnymi nawet w ramach jednego kraju.
Praktyczne wnioski z dystansu władzy
Jakie są z tego praktyczne wnioski? Jeśli pracujesz w kulturze, którą identyfikujesz jako kulturę wysokiego dystansu władzy, swoje działania opieraj na tych opisanych w kolumnie po prawej stronie. W skrócie, to są zachowania oczekiwane od lidera, a dobrego lidera poznaje się po tym że wie jak się zachować, jak podejmować decyzje itd. Bądź gotowy na „samotność lidera”, ale także na prestiż, jaki daje Twoja rola. Samotność rozwiążesz sobie przez coacha lub być może przez przyjaciela z innej firmy, ale koniecznie na podobnym stanowisku.
Jeśli pracujesz w kulturze, którą identyfikujesz jako kulturę niskiego dystansu władzy, stosuj działania z kolumny po lewej. Bądź gotowy na sporo komunikacji, dyskusji i wspólne poszukiwanie rozwiązań. Może nie wszystkie propozycje Twoich współpracowników (porzuć niepasujące określenie „podwładnych”!) będą Ci się podobać, ale ważniejsze jest wiedzieć co sądzą i wspólnie podejmować dobre decyzje. Poza tym od Twoich ludzi także możesz dużo się nauczyć!
A co gdy pracuję międzykulturowo?
Ciekawie zaczyna się robić, gdy identyfikujesz swoją kulturę jako kulturę niskiego dystansu władzy, swój styl zarządzania jako demokratyczny, ale współpracujesz z ludźmi z kultury o jeszcze niższym PDI. Możesz być zszokowany tym, jak „panoszą” się Twoi współpracownicy, okazują brak szacunku, ciągle wyrażają jakieś głosy sprzeciwu lub krytyki, staje się to po prostu przytłaczające! Chciałbyś, żeby wreszcie zaczęli szanować Twoje decyzje i zaczynasz wywierać coraz większą presję żeby wreszcie uporządkować sprawy tak, jak powinny wyglądać… Brzmi znajomo? Otóż Twój niski dystans władzy napotkał po prostu jeszcze niższy dystans władzy u kogoś z innej kultury.
Czyż nie podobnie wygląda to z zarządzaniem młodym pokoleniem? Zachęcam Cię, popatrz na to z perspektywy dystansu władzy i zadbaj o to, żeby umieć elastycznie rozumieć swoją rolę i swój styl zarządzania. W pewnym sensie, człowiek w teatrze dnia codziennego codziennie na nowo tworzy swoją rolę, także rolę lidera. Nawet w kulturach o wysokim dystansie władzy liderzy spadają ze stołków (język charakterystyczny dla mocnej hierarchii przecież) i potrzebują definiować swoją rolę na nowo.
Gdy napotykasz we współpracy osoby z kultury wyższego dystansu władzy niż Twoja, możesz być zszokowany tym, jak bardzo wydają się bierni i jak mocnej potrzebują kontroli! Pamiętaj, że decyzje zostawiają Tobie z szacunku do roli, jaką pełnisz, a częste zaglądanie pracownikom przez ramię oznacza nie tylko kontrolę, ale także – opiekę „dobrego ojca”. Nie spodziewaj się sprzeciwu, ponieważ słowo „Nie” oznaczałoby wyrażenie braku dobrej woli względem Ciebie, a jako lider przecież na tę dobrą wolę zasługujesz. Jest Ci należna. Współpracowników z Indii otocz więc opieką i zapewnij sukces Twojemu projektowi poprzez częsty z nimi kontakt i tzw. mikrozarządzanie.
Dystans władzy: podsumowanie
- Teraz już wiesz, że „amerykańskie modele zarządzania” nie zawsze mają szansę sprawdzić się w każdym innym środowisku pracy. Niech staną się inspiracją, ale nie kalkuj ich dosłownie u siebie. Sprawdź, gdzie jesteś Ty, Twój zespół i Twoja organizacja i podejmuj działania zgodne z Waszym kulturowym DNA.
- Żaden styl zarządzania nie jest sam w sobie lepszy ani gorszy. Wszystko wskazuje na to, że różnice w dystansie władzy w poszczególnych społeczeństwach utrzymują się od co najmniej setek, jeśli nie tysięcy lat (pamiętasz grecką demokrację w V w p.n.e. i rzymskie legiony kilka wieków później? Nadal są widoczne w tabeli PDI, czyli wskaźników dystansu władzy dla społeczeństw).
- Żadna kultura nie jest albo – albo. Wszystkie są jakieś, względem siebie nawzajem. Niemiecka kultura biznesu może wydawać się mocno zhierarchizowana Austriakom, ale całkiem luźna – Francuzom.
- Także wewnątrz danej kultury, różnice w dystansie władzy mogą być bardzo widoczne pomiędzy poszczególnymi branżami. Zmieniając firmę upewnij się, czy odpowiada Ci styl zarządzania Twojego nowego pracodawcy!
- Wygrywa Twoja Elastyczność. Im więcej opcji zachowania i sposobów realizowania swojej roli jako lidera masz w ręku, tym większa szansa że nawet w bardzo różnych środowiskach osiągniesz sukces.
Dystans władzy w Polsce
W Polsce, dystans władzy uważam za jeden z najważniejszych w naszej praktyce konsultanckiej wymiarów różnorodności kulturowej. Po pierwsze, całkowicie i bezpośrednio odnosi się do menedżerów, ich roli i sposobu działania – a przecież głównie z menedżerami pracujemy jako liderzy zmian i z menedżerami jako liderami zmian. Po drugie, to jeden z najbardziej różnicujących kulturę polską wymiarów. W wielu innych wymiarach kulturowych wypadamy gdzieś pośrodku skali, tymczasem na tym wymiarze zdecydowanie bardziej oscylujemy w stronę wysokiego PDI. Nasz wynik to 68 w skali 1-100, czyli na wysokości 2/3 wymiaru. Zobaczmy to w odniesieniu do kultury Niemiec i USA, częstych u nas inwestorów zagranicznych.
Chociaż niemieckie przedsiębiorstwa wydają się nam często mocno zhierarchizowane, okazuje się, że w zakresie roli lidera, podejmowania decyzji i komunikowania z podwładnymi są zaledwie na połowie wysokości PDI Polski. Nie dziwnego, że niemiecki menadżer chce być często w kontakcie ze swoim podwładnym – po to, żeby dogadywać sprawy na bieżąco. Tymczasem polski podwładny skieruje się do szefa dopiero wtedy, kiedy popadnie już w takie tarapaty, że samemu będzie trudno z nich wyjść. Dopiero wtedy ośmieli się „zawracać menadżerowi głowę”. Teraz, gdy przed oczami mamy liczby, widać już jak nietrafiona jest ta strategia w polsko-niemieckiej współpracy.
Na fioletowo zaznaczony jest wskaźnik dystansu władzy w Indiach. Zobaczcie, że na skali wcale nam aż tak bardzo do Indii niedaleko! Tak wiele rzeczy (związanych z rolą lidera i podwładnego), które często irytują nas we współpracy z Hindusami, doświadczają Niemcy lub Amerykanie we współpracy z nami Polakami.
I co o tym myślicie?
Tekst powstał na bazie książki Geerta Hofstede „Kultury i organizacje”, odnoszącej się do badań różnych kultur na podstawie firmy IBM.
Skomentuj artykuł